Gay Vrienden Club

Homoseksualiteit is in Maleisië nog altijd strafbaar. Organisaties die zich inspannen voor acceptatie van lhbti zien maar kleine stapjes vooruit.

Zelfverzekerd dansen vijf stralende, prachtig opgemaakte trans vrouwen in Blue Boy, een vermaarde nachtclub in de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur, op luide tonen van de Spice Girls. Terwijl het publiek, grotendeels uit de Aziatische lhbti-gemeenschap en enkele expats, uitgelaten meezingt, paraderen de performers swingend van het podium door het publiek. Speelse, seksueel getinte opmerkingen worden ontvangen met hilariteit. Interacties met het publiek zijn open, gedurfd en humoristisch. In een intermezzo roept de voorvrouw, die voor de gelegenheid sprekend op Spice Girl Mel B lijkt, iedereen op om je vooral niet te schamen. Om jezelf te zijn.

Maar dat is in Maleisië niet zonder gevaar. Elk moment kan de politie binnenvallen en aanwezigen oppakken wegens overtreden van antihomoseksuele wetten (een overblijfsel van de Brits-koloniale wetgeving) of islamitische zedenwetten. Op homoseksuele gemeenschap staat twintig jaar cel en zweepslagen.

Voor moslims geldt tevens de sharia. De islamitische zedenvoorschriften dwingen gelovigen in een patriarchaal, conservatief keurslijf. Er staan straffen op homoseksuele gemeenschap, travestie en ‘onzedelijk gedrag’.

Razzia’s

„Natuurlijk ben ik bang”, zegt een 35-jarige verpleger uit Singapore, terwijl hij bier bestelt voor zichzelf en zijn Filipijnse vriend. „Ik moet er niet aan denken om gearresteerd te worden, en dat mensen erachter komen dat ik een vriend heb.” De verpleger, die niet met zijn naam in de krant wil, reist voor haartransplantaties regelmatig naar Kuala Lumpur. Hoewel Singapore afgelopen augustus een wet tegen homoseksuele contacten heeft afgeschaft, voelt hij zich buiten zijn eigen land vrijer om zijn biseksualiteit ruimte te geven. Ondanks de angst voor arrestatie komt hij graag in Blue Boy. „Hier kan ik mezelf zijn. Ik ben niet zo vaak in Maleisië. Dus die paar keer per jaar dat ik kan komen, neem ik het risico.”

Afgelopen Halloween deed de Maleisische shariapolitie, de Jawi, samen met de reguliere politie en lokale ambtenaren een inval op een lhbti-feest in RexKL, een progressief cultureel centrum midden in de stad. Nadat alle uitgangen waren versperd, werden moslims naar de ene kant van de dansvloer gedreven en niet-moslims naar de andere. Daarna werden mannen van vrouwen gescheiden.

„Vervolgens werd iedereen die er uitzag als transgender of homoseksueel in een aparte hoek gezet”, vertelt de Maleisische lhbti-activist Numan Afifi (31). Al jaren strijdt hij voor gelijke rechten. In 2017 ontving hij doodsbedreigingen. Zijn situatie werd zo onveilig, dat hij Maleisië een tijd moest verlaten. „We dachten dat het feest veilig was. De organisatoren hadden nota bene toestemming van de gemeente.” Agenten vroegen feestvierders naar hun gender, hun geaardheid, of ze een geslachtsoperatie hadden ondergaan. „Mannen met een pruik, in vrouwelijke kleding, zelfs mannen met een oorbel, werden afgezonderd van de rest. Trans vrouwen moesten hun bovenkleding en hun pruik afdoen. Voor een transgender vrouw is dat een enorme vernedering.”

We werden in een klasje gezet en kregen les hoe we moesten bidden. Daarna konden we gaan

Maleisische trans vrouw en danseres

Ook Afifi werd geselecteerd. „Maar ik zag er bij nader inzien volgens hen toch uit als een man, zoals in mijn paspoort staat.” Afifi lacht vermoeid. „Absurd natuurlijk. En het was ook nog Halloween. Iedereen had een kostuum aan.” Afifi mocht gaan. Twintig feestgangers werden in een busje meegenomen en gearresteerd voor het overtreden van zedenwetten. Een deel van de aanklachten werden door tussenkomst van advocaten, die diezelfde nacht door de lhbti-gemeenschap werden opgeroepen, geseponeerd. Andere zaken lopen nog.

„We zijn een gemakkelijk doelwit”, zegt een Blue Boy-performer en trans vrouw die haar naam evenmin in de krant wil. „Vooral in verkiezingstijd”, vervolgt ze schamper. „Machthebbers gebruiken ons om hun zogenaamd goede zeden te tonen. Door ons lastig te vallen willen ze laten zien dat ze ons niet accepteren. Ze denken dat het stemmen oplevert.”

In verkiezingstijden krijgt de lhbti-gemeenschap ook in de media extra aandacht. „Op een negatieve manier”, benadrukt ze. En dat kan geweld uitlokken. „Op straat kleed ik me zo onopvallend mogelijk.” De 52-jarige vrouw heeft in haar dertig jaar lange danscarrière al verschillende razzia’s meegemaakt. In 2018 bijvoorbeeld. Ze lacht spottend bij de herinnering. „We werden in een klasje gezet en kregen les hoe we moesten bidden en hoe we ons moesten wassen voor gebed. Ongelofelijk, hè? Daarna konden we gaan. Ze hadden hun punt weer gemaakt.”

Prostitutie

In een oude vervallen wijk in het hart van Kuala Lumpur zit een trans vrouw van Indiaas-Maleisische afkomst aan een uitklaptafel met daarop tientallen bakjes met rijstmaaltijden. Buurtbewoners, vooral oudere mensen, komen schielijk voorbij en pakken snel een bakje eten mee. De 34-jarige vrouw werkt sinds kort voor de transgender organisatie SEED. De stichting geeft juridisch en gezondheidsadvies en sinds de coronacrisis delen de trans vrouwen elke dag zo’n tweehonderd maaltijden uit.

Voor haar is de mogelijkheid om liefdadigheid te doen een nieuwe ervaring. „Het voelt goed om anderen te helpen”, zegt ze, terwijl ze een oude man met een verwaarloosde baard een bakje eten en een flesje drinkwater meegeeft. Ze hoopt via SEED meer mensen uit de lhbti-gemeenschap te ontmoeten. „En ik wil leren hoe ik mijn gedachten beter onder woorden kan brengen.”

Zodra een werkgever erachter komt dat je homoseksueel of trans bent, bijvoorbeeld door te speuren op sociale media, dan raak je vaak je baan kwijt

Mitch Yusof (55) directeur lhbti-organisatie SEED

Ze heeft nooit een opleiding kunnen doen. Als tienjarige werd ze door haar ouders mishandeld, omdat ze jurkjes aan wilde. Op haar elfde liep ze van huis. De eigenaresse van een bordeel verderop in de wijk bood onderdak aan en een jaar later had ze haar eerste klant. „Ik had geld nodig voor mijn hormonen. Asha (de bordeelhoudster) kon dat voor me regelen. Ik werd niet gedwongen hoor”, zegt ze. „Ik deed het vrijwillig.” Op de vraag hoe ze op die tijd terugkijkt, reageert ze met een stralende blik. „Ik was zo gelukkig. Ik genoot van de vrijheid om mezelf te zijn.”’ Even later vertelt ze dat er ook moeilijke tijden waren. Vaak was ze bang. Ze vertelt over groepsverkrachtingen, verraad en geweld. „Zie je mijn gezicht?”, vraagt ze en wijst naar littekens van messteken. Een snede loopt van haar mond tot haar oor.

Gesteund door een vriendin die beschermend naast haar gaat staan, vertelt ze over vernederingen door politieagenten. Over de keer dat ze zich op het politiebureau moest uitkleden. „Agenten lieten haar hurken”, vertaalt haar vriendin als ze niet de juiste woorden kan vinden. „Dat doen ze expres”, legt de vriendin uit, „zodat de penis, die we daaronder verbergen, eruit valt. En dan lachen ze ons uit.” De Indiase knikt. „Zo was het.” Ze is nu uit de prostitutie, maar nog altijd voelt ze zich op straat niet veilig. „De meeste mensen staren naar me.” Graag wil ze een geslachtsveranderingsoperatie. „Maar dat kost geld. Dan zal ik weer de prostitutie in moeten.”

Onverwacht bijeffect

„De kwetsbaarheid van lhbti-personen dringt door alle facetten van het dagelijks leven. Scholing, werk, het openbaar vervoer”, zegt SEED-directeur Mitch Yusof (55) in het kantoor boven het voedseluitgiftepunt. „Zodra een werkgever erachter komt dat je homoseksueel of trans bent, bijvoorbeeld door te speuren op sociale media, dan raak je vaak je baan kwijt. Of zijn er pesterijen. Ook komt afpersing voor.” En als je leefstijl en identiteit illegaal zijn, is aangifte doen geen optie.

Zo moet Yusof ook met zijn stichting al jaren schipperen tussen zichtbaarheid en verborgenheid. De coronacrisis had een onverwacht bijeffect. De organisatie bleek voor de gemeente waardevol in het bereiken van gemarginaliseerde groepen voor vaccinatie. SEED werkt nu stilletjes met enkele overheidsinstellingen samen. „Door de coronacrisis hebben mensen die voorheen op ons neerkeken nu onze hulp nodig. Het is voor het eerst dat wij ons gerespecteerd en gewenst voelen”, zegt Yusof geëmotioneerd. „Wij weten als geen ander hoe het is om buitengesloten te worden. Ons liefdadigheidsnetwerk stellen wij open voor iedereen.”

Progressieve islam

Het zijn kleine stapjes in de richting van acceptatie. Want de laatste jaren neemt door de toenemende invloed van een conservatieve islam ruimte voor lhbti juist af. „Tot 1986 was het in Maleisië mogelijk om een geslachtoperatie te doen”, vertelt Yusof. „Dat kan nu niet meer. De laatste jaren zijn er steeds meer islamitische genderwetten bijgekomen. Terwijl de sharia in eerste instantie alleen ging over het huwelijk en erfeniszaken.”

Recente politieke ontwikkelingen van Maleisië gaan twee kanten op. Zo verloor het aloude conservatieve machtsblok de laatste verkiezingen weliswaar van een progressieve coalitie, tegelijkertijd kwam een coalitie met daarin een zeer conservatieve moslimpartij als tweede uit de bus. Yusof heeft daarom hoop op verandering, maar door de groeiende invloed van conservatieve islamstromingen ziet hij Maleisië niet snel richting een maatschappij gaan die de lhbti-gemeenschap omarmt.

Zoals de meeste Maleisische lhbti-personen is Yusof niet anti-islam, maar put hij kracht uit een progressieve invulling van zijn geloof. „In de VS ontmoette ik imam Anima Wadud. Zij zei: ‘God is geen man en geen vrouw. God is allebei en geen van beide. En wie kan dat beter begrijpen dan een transgender persoon zoals jij?’ Ik probeer nu god te eren door de beste versie van mezelf te zijn.”

Ook activist Afifi is moslim en gelooft in een wereld met islam én gelijke rechten voor lhbti-personen. „Als het lukt om vooruitstrevende jonge mensen te mobiliseren, dan kunnen Maleisië en Indonesië voorlopers zijn voor progressieve maatschappijen in de islamitische wereld”, stelt hij. „Want die wordt nu gedomineerd door een conservatief dictatoriaal blok uit het Midden-Oosten. Het is mijn doel om dit blok te doorbreken.” Ook Afifi blijft dromen van een beter leven. Hoe ziet dat er uit? „Veilig buiten lopen, een relatie en acceptatie”, zegt hij zachtjes.

bron: www.nrc.nl