Gay Vrienden Club

Al na een dag werd de tweede lhbti-supportersclub van Nederland doelwit van bedreigingen. Sindsdien durft voorzitter Paul van Dorst niet meer naar Feyenoord. De club worstelt met zijn initiatief.

Eerst de Laan op Zuid over. Langs de Essalam Moskee richting het Varkenoordseviaduct. Dan nog een paar honderd meter over de Stadionweg. Feyenoord-fan Paul van Dorst heeft de route van Charlois naar de Kuip al honderden keren gefietst. Altijd is hij licht gespannen. Ook nu. Maar deze keer voelt het anders.

Het is maandag 23 september. Er staat geen wedstrijd op het programma, maar een gesprek. Om drie uur ‘s middags treft Van Dorst in een vergaderzaaltje van het stadion drie medewerkers van de club: algemeen directeur Mark Koevermans, de manager communicatie en de manager ‘supporterszaken’. Ook wethouder Vincent Karremans (Handhaving, VVD) is aanwezig. En dat allemaal om zíjn situatie te bespreken.

Van Dorst (34), seizoenkaarthouder sinds 1999 en eigenaar van een sportschool, is al weken niet meer in het stadion geweest. Niet omdat hij vuurwerk op het veld heeft gegooid, of omdat hij gevochten heeft. Hij dúrft niet meer. Van Dorst wordt ernstig bedreigd. Door aanhangers van zijn eigen club, denkt de politie.

Hoe heeft het zo uit de hand kunnen lopen?

Acht maanden eerder is er nog niets aan de hand. In het januarinummer van supportersmagazine Hand in Hand vertellen elf Feyenoord-fans over hun lhbti-achtergrond. Ze hebben gereageerd op een oproep van journalist Peter Schouten, die op zoek was naar lhbti-fans in de Kuip. De één is transgender, anderen zijn lesbienne of homoseksueel. Paul van Dorst staat er ook tussen. „Ik spreek mensen er niet op aan als ze ‘homo’ roepen, omdat ik toch bang ben voor reacties.”

Tot dan toe heeft hij als supporter nooit blijk gegeven van zijn geaardheid. Net als in andere stadions klinkt het woord ‘homo’ vooral als er gescholden wordt in de Kuip, weet Van Dorst uit jarenlange ervaring tussen de fanatieke fans. Niet leuk, maar hij is eraan gewend. Bovendien heeft hij lang gedacht dat hij een uitzondering was in de Kuip. Dat is dus niet zo, realiseert hij zich door het interview in het supportersblad. Zoals hij het zegt tegen NRC: „Ik besefte: I’m not the only gay in the village.”

De interviews worden ook buiten de Feyenoord-kring gelezen, blijkt als Van Dorst een mail ontvangt van Maron Pots. Pots is oprichter van de Roze Règâhs, een in 2013 opgerichte supportersvereniging van ADO Den Haag. Deze op lhbti’ers gerichte fanclub is op dat moment de enige in zijn soort in het Nederlandse profvoetbal. Pots is benieuwd: voelen de elf Feyenoordsupporters iets voor een vergelijkbaar initiatief in Rotterdam?

Van Dorst is enthousiast. De reacties die hij krijgt op de interviews in Hand in Hand zijn positief. Bovendien zit hij sinds een tijdje in wat hij zijn „activistische fase” noemt. Zijn vriend heeft kort daarvoor een lhbti-netwerk in het leven geroepen op zijn werk. Van Dorst wil zich ook graag inzetten voor homo-acceptatie. Het interview met het supportersblad is een mooie eerste stap. Maar een Rotterdamse variant op de Haagse Règâhs zou pas écht het verschil maken. En Van Dorst is niet alleen. Twee andere geïnterviewden doen ook mee.

In april krijgen ze de kans hun plan toe te lichten aan een medewerker van Feyenoord en iemand van FSV de Feijenoorder, de officiële supportersvereniging van de club. Hun dringende voorstel: voeg je bij de supportersvereniging. Die vertegenwoordigt ook andere subgroepen, zoals mindervalide fans, en heeft regelmatig overleg met de club. Van Dorst en zijn mede-initiatiefnemers slaan het aanbod af. De FSV heeft al genoeg dossiers om de aandacht over te verdelen: kaartprijzen, sfeeracties, uitduels, het plan voor een nieuw stadion (Feyenoord City). Van Dorst wil de regie houden. „Ik was bang dat we zouden ondersneeuwen,” zegt hij.

Jammer, vinden Feyenoord en de FSV. De Roze Règâhs wensen Van Dorst veel succes. Reken wel op weerstand, voegen ze eraan toe. In voetbalstadions is homoseksualiteit niet zo geaccepteerd als in andere delen van de samenleving. Niet voor niets is in de Eredivisie nooit een speler uit de kast gekomen.

‘Het is gebeurd’

Donderdag 18 augustus. In café Boudewijn aan de Nieuwe Binnenweg gaan glazen champagne rond. Het is zover. Wat ze al in interviews in onder meer de Gaykrant hebben aangekondigd, wordt deze avond onder toezicht van een notaris schriftelijk bekrachtigd. De tweede lhbti-supportersgroep in het Nederlandse profvoetbal is een feit. De naam: Roze Kameraden.

Behalve vrienden en familie zijn er lokale politici en vertegenwoordigers van de KNVB, de gemeente Rotterdam, het COC en de John Blankenstein Foundation, die zich inzet voor acceptatie van homoseksuelen en lesbiennes in de sport. Ook uitgenodigd maar niet aanwezig: Feyenoord-directeur Mark Koevermans. De bijeenkomst begint om 18.00 uur, zodat de Roze Kameraden op tijd kunnen zijn voor de Europa League-wedstrijd later op de avond tegen Elfsborg. Voor Koevermans komt het tekenmoment ongelegen, laat de club weten. Feyenoord stuurt niemand anders.

‘Het is gebeurd’, appt Van Dorsts zakenpartner de volgende ochtend. Als hij bij de sportschool in Charlois aankomt ziet hij dat de voorgevel is beklad met een verfspuitbus. „Kankerhomo’s”, staat er onder meer. En de letters ‘R.J.K.’: Rotterdam Jongeren Kern, een ongrijpbare groep jonge Feyenoordhooligans.

Van Dorst schrikt. De Roze Kameraden zijn nog geen dag oud, en nu al hebben ze hem in het vizier. Hij besluit er niets over naar buiten te brengen. Geen tweet, geen persbericht. Tot op de dag van vandaag weet vrijwel niemand van deze bekladding. Wel informeert Van Dorst de club en doet hij aangifte bij de politie.

Twee dagen later is het opnieuw raak. In de nacht van zaterdag op zondag wordt zijn sportschool beklad. Er staat onder meer: „KK [kanker] flikkers niet welkom.” Ook is geprobeerd brand te stichten. Buurtbewoners horen een knal, waarna de politie komt en ook de pers lucht krijgt van de zaak. Zondagavond, als burgemeester Ahmed Aboutaleb hem vanaf zijn vakantieadres sterkte wenst, hebben alle nationale media al over de tweede bekladding geschreven.

Paul van Dorst begrijpt dat Feyenoord escalatie wil voorkomen, maar is teleurgesteld dat de club geen statement maakt

Binnen Feyenoord bestaat de vrees voor polarisatie op de tribunes

Die zondag hoort Van Dorst niets van de club. Op maandag belt algemeen directeur Mark Koevermans, die zijn medeleven uitspreekt en zegt dat Feyenoord en de nieuwe supportersvereniging snel met elkaar in gesprek moeten. Verder noemt de club de incidenten tegenover journalisten „in- en intriest”. Een statement op de website van Feyenoord, waarin het bestuur de intimidatie veroordeelt en de Roze Kameraden omarmt, blijft uit. Ondanks oproepen daartoe van onder meer lhbti-belangenvereniging COC en de John Blankenstein Foundation.

Van Dorst is daar teleurgesteld over. Maar hij begrijpt ook dat Feyenoord bang is voor verdere escalatie. Het is al weken onrustig rond de club. Medewerkers van Feyenoord, onder wie Koevermans, zijn meermaals doelwit van intimidatie en bedreigingen vanuit wat in Rotterdam wel ‘het ruwe randje’ wordt genoemd. Zowel via sociale media als fysiek. Begin juni trekt een groep van enkele tientallen woedende supporters in een ‘speurtocht’ langs het huis van de algemeen directeur en de privé-adressen van andere Feyenoord-medewerkers die vermeend voorstander zijn van de bouw van een nieuw stadion.

Hoe vaak bestuurders ook roepen dat de grens is bereikt, Feyenoord krijgt maar geen grip op het gewelddadige deel van de fanatieke aanhang. Integendeel, de macht van het ruwe randje lijkt eerder groter dan kleiner te worden. Soms moeten medewerkers letterlijk vluchten. Zoals tijdens de thuiswedstrijd tegen RKC in mei, in een vanwege corona lege Kuip, als een meute supporters het stadion binnendringt. De clubfunctionarissen die bij de wedstrijd zijn, krijgen te horen dat ze moeten maken dat ze wegkomen. En dus vertrekken de bestuurders haastig via zijingangen uit de Kuip. Voor de bedreigingen richting bestuurders is nooit iemand opgepakt.

Opmerkelijk zijn – inmiddels verwijderde – berichten van een bestuurslid van de FSV, Gijs van Delft. Vlak na de oprichting van de Roze Kameraden plaatst hij op Twitter een foto van een regenboogvlag met kogelgaten erin. „Zo nu je zin?????” schrijft hij erbij. De man plaatst vaker zulke provocerende berichten, bijvoorbeeld na het vertrek van Steven Berghuis naar Ajax. Bij een foto van een muurschildering waarin de aanvaller als Jood in een concentratiekamp staat afgebeeld, schrijft hij: „Zonde dat het weg wordt gehaald.”

Van Dorst kijkt niet op van de tweets. Hij ziet wel meer nare berichten voorbijkomen in die periode. Weekblad De Groene Amsterdammer liet de Utrecht Data School (Universiteit Utrecht) 4.400 tweets analyseren over de Roze Kameraden. Het merendeel (62 procent) is positief, maar „hoe fanatieker de supporter, hoe minder steun voor de Roze Kameraden”, aldus het weekblad. Het gaat over „regenbooggedram”, „maatjes” en „flikkers”. De conclusie van De Groene: homofobie komt van een luide minderheid onder de supporters.

Een potentieel gewelddádige minderheid, waarschuwt de politie. Na de bekladdingen, op 18 en 20 augustus, krijgen de Roze Kameraden het advies een tijdje uit beeld te blijven, zegt Van Dorst. De aankondiging om in een willekeurige kroeg met elkaar voetbal te gaan kijken, kan al tot geweld leiden. De politie neemt ook zichtbare en onzichtbare veiligheidsmaatregelen, waaronder camerabewaking bij de sportschool van Van Dorst, zoals ook bij alle thuisadressen van Feyenoords directieleden camera’s zijn geplaatst.

Van Dorst gaat nog één keer naar Feyenoord. In het stadion moet hij op zijn hoede zijn, is hem geadviseerd door hem goedgezinde supporters. Zo min mogelijk over de trappen lopen. Niet alleen drankjes halen. In plaats van naar de wedstrijd, kijkt hij voortdurend om zich heen. Houden ze hem in de gaten? Hoe kan hij zo snel mogelijk wegkomen?

En daarom, uit angst, is hij al enkele weken niet in de Kuip geweest als hij maandag 23 september toch weer richting het stadion fietst. Nu dus om te praten, met de clubleiding en de wethouder. Het is de gemeenteraad geweest die heeft aangedrongen op het gesprek.

Onderweg koopt Van Dorst een bos bloemen voor Mark Koevermans. Bij de directeur van Feyenoord zijn dat weekend de ruiten van zijn voordeur ingegooid. ‘R.J.K.’, staat ernaast gekalkt, dezelfde letters die op Van Dorsts sportschool werden gespoten.

Het gesprek ziet Van Dorst als een kans om over zijn doelstellingen te vertellen. Waar de Roze Kameraden voor staan, wat ze willen, wat ze kunnen betekenen voor de club. Ook, en vooral, hoopt hij dat Feyenoord een publiek statement wil maken. Binnenkort is de (gay) Pride Rotterdam, de timing kan dus niet beter, denkt Van Dorst. De tekst heeft hij al bedacht: „Wij staan op tegen homofobie.”

Maar het gesprek loopt anders dan gehoopt. Het gaat niet over zijn plannen, maar over de dreiging. Een statement? Dat is olie op het vuur, klinkt het aan tafel. Straks gaat er weer iets in de fik, worden nóg meer ramen ingegooid. Binnen Feyenoord bestaat de vrees voor polarisatie op de tribunes, en de mogelijkheid dat het uitdragen van andere zaken dan clubliefde tot onderlinge supportersconfrontaties kunnen leiden. In een openbaar gespreksverslag voor de gemeenteraad houden partijen het erop dat er „voor iedereen plek moet zijn binnen Feyenoord” en dat de club en de Roze Kameraden „de komende maanden met elkaar in gesprek gaan”.

Van Dorst vindt het jammer dat de actie niet kan doorgaan. Een week later ziet hij iets opmerkelijks wanneer Feyenoord uit tegen Vitesse speelt. Het betreft een spandoek in het uitvak. „Anti Roze Kameraden” staat erop. Als Van Dorst daarover contact opneemt met de club, krijgt hij te horen dat het spandoek niet strafbaar is. Enkel vervelend. Feyenoord grijpt niet in.

Nu, half januari, is er nog altijd niemand aangehouden voor de bekladdingen en brandstichting bij Van Dorsts sportschool. Gesprekken tussen de Roze Kameraden – met inmiddels 85 leden – en Feyenoord zijn er niet meer geweest sinds de bijeenkomst eind september. Volgens de club heeft dit te maken met het vertrek van algemeen directeur Koevermans, die in oktober vroegtijdig zijn vertrek aankondigde, onder meer vanwege de bedreigingen.

Wel is er deze donderdagavond overleg gevoerd tussen Feyenoord en een supportersdelegatie die een einde wil maken aan de sfeer van intimidatie en geweld rond de club. Van Dorst was daar bij, evenals FSV-voorzitter Kees Lau. Dat gesprek is „positief verlopen”, volgens Van Dorst. Hij hoopt dat Koevermans’ opvolger, Dennis te Kloese, de Roze Kameraden durft te omarmen. Komende week begint hij.

Reacties Feyenoord en de FSV

Feyenoord en de FSV hebben het artikel voor publicatie ontvangen. De club reageert: „Feyenoord verbindt zo’n 2,5 miljoen supporters in hun liefde voor het rood en wit. Bij de club is iedereen welkom en moet iedereen zich thuis en veilig voelen. We wijzen iedere vorm van discriminatie, uitsluiting, bedreiging en intimidatie nadrukkelijk af. De club kent een aantal vaste overleggen met supporters en gebruikt die om naar de meningen, ideeën en wensen van de achterban te luisteren. Het balanceren en verbinden van de sportieve en bedrijfseconomische belangen zorgt bij een club van de omvang van Feyenoord geregeld voor discussies, en dit gaat soms gepaard met tegengestelde meningen en bij tijd en wijle spanningen. Wanneer alle betrokkenen bereid zijn met respect, gezond fatsoen en oog voor het grotere clubbelang aan de toekomst van de club te werken, kunnen we de ambities binnen en buiten het veld samen verder gestalte geven.”

Kees Lau (voorzitter FSV) reageert namens het bestuur (waar Gijs van Delft deel van uitmaakt): „Sinds november heeft de FSV een bijna geheel vernieuwd bestuur. We hebben het streven om duidelijker de supportersvereniging te zijn voor alle supporters en meer en transparanter te communiceren. We hebben de afgelopen periode al met heel veel supporters gesproken. De FSV zet zich in voor Feyenoordsupporters, ook als ze geen lid zijn. Het streven is om elke Feyenoord-supporter aan de vereniging te binden. Deze week hebben we met Feyenoord en een groep supporters gesproken, ook Paul van Dorst was er. Het ging over waar de kracht van het legioen zit. Daar werken we de komende tijd graag aan, met iedereen.”

bron: www.nrc.nl