Gay Vrienden Club

Dan ben je eind jaren zestig met moeite uit de kast gekomen, ga je op hoge leeftijd weer terug erin. Uit vrees gepest te worden als roze oudere. Sterker nog: tal van verzorgingshuizen doen net of homo’s, lesbiennes, transgender personen en andere groepen uit de queer gemeenschap binnen hun muren niet bestaan. Tot groot verdriet van de 79-jarige Gon Teunissen uit Amersfoort. ,,Oog hebben voor roze ouderen is écht zo ingewikkeld niet.”

Ze krijgt er in deze ‘coming-out week’ weer bijna kippenvel van, als ze erover vertelt. Over die dame op leeftijd, die toevertrouwde hoe ze zich zorgen maakte over haar levenseinde. ‘Ik heb heel slecht geleefd. Ik heb van een vrouw gehouden. Nu kan ik niet sterven, ik kom niet in Jezus’ armen.’ ,,Zo afschuwelijk om te horen, hoe schuldig iemand zich voelt over haar lesbisch-zijn.”

Gon Teunissen uit Amersfoort, 79 - ‘over vier maanden word ik 80’ - geeft het voorbeeld om maar te onderstrepen waarom ze zich vol overgave inzet voor LHBTIQ+’ers op leeftijd. ,,Ook anno nu zijn er nog ouderen die zich schamen voor hun roze identiteit. En dan helpt het niet als je omgeving ook nog eens het bestaan van homo-ouderen ontkent. Of in ieder geval de ogen ervoor sluit.”

,,Veel mensen van mijn leeftijd wonen in een zorgcentrum. En als je uit mijn gemeenschap komt, die van LHBTIQ+’ers dus, kan dat behoorlijk eenzaam zijn. Want waarover praten zij in de recreatiezaal of op een verjaardag? Over de kinderen. Over de kleinkinderen. Is er een baby geboren? Och, was de bevalling zwaar? Drinkt-ie goed? Dat soort praat. Maar deze generatie roze ouderen heeft vaak geen kinderen; hebben een heel ander soort leven geleid. Dus je houdt je mond maar.”

Belang van homo-vriendelijkheid

,,Wie mooie herinneringen koestert aan een wild, roze leven in de jaren zestig/zeventig, moet zich wel héél veilig voelen tussen hetero-ouderen om daarover te vertellen. LHBTIQ+’ers die terug in de kast gaan als ze in het verzorgingstehuis belanden, zijn echt geen uitzondering”, vertelt Gon. Ze werkt als ambassadeur voor roze 50+’ers in de regio Midden-Nederland. Ze probeert zorg- en welzijnsinstellingen te overtuigen van het belang om homo-vriendelijk te zijn.

,,Zo treurig als op latere leeftijd niemand meer weet over je verleden en identiteit. Iedere oudere uit mijn gemeenschap heeft vroeg of laat een worsteling meegemaakt; heeft een verhaal.’’

In een paar pennenstreken vertelt Gon het hare. Hoe ze het woord ‘homo’ op de middelbare school in het woordenboek opzocht, omdat twee klasgenootjes (meiden) samen gingen zwemmen en werden nageroepen. ,,Stond er bij ‘homo’: van hetzelfde geslacht. Ik zag er niets bijzonders in.”

Levensstijl paste niet

Ook vertelt ze hoe ze eind jaren zestig haar baan kwijtraakte op de katholieke mavo in Overvecht vanwege lesbische vermoedens. ,,Tijdens een rapportvergadering ben ik opgestaan. Ik eiste om tekst en uitleg, waarom ik geen uren meer kreeg. Ik had verdorie vierdeklassers door het eindexamen geholpen. De directeur kleurde rood tot in zijn nek. Zei toen: ‘Je levensstijl past niet bij die van ons.’”

,,Vreselijk toch! Ik was aangesteld om les te geven en dat deed ik goed. Alsof ik daar openlijk lesbisch zat te wezen. Sterker nog: ik had nog helemaal geen idee hoe ik zelf in elkaar zat. Ik was toen nog gewoon getrouwd. Een bevriende collega - een non - hielp me aan een baan op de Gerardus Majella Mavo in Tuindorp.”

Zoontje mee naar vrouwenactiviteiten

Gon belandde in de therapie om te ontdekken wie ze was, en of ze op jongens of meiden viel. ,,Ik ben lang een groentje geweest. Leefde het leven zoals dat van mij verwacht werd. Ik trouwde met een jongen van de studentenvereniging. Dat was eigenlijk wel prima. Vriendinnen trouwden ook: huisje, boompje, beestje, caravan, Spanje. Prima dus, maar niet heel boeiend. Om 17.30 uur kookte ik rijst, omdat mijn schoonmoeder dat ook deed en mijn man dat verwachtte. Ik was een echte pleaser.”

Pas in therapie valt voor Gon langzaam het kwartje ,,Ik bleek terugkijkend meer geïnteresseerd in vrouwen, zonder het zelf goed door te hebben gehad. Pas uit de kast kon ik mijn roze identiteit verder gaan ontdekken. Mijn zoontje? Die ging gewoon mee naar emancipatiemiddagen en vrouwenactiviteiten.”

Mond vol van inclusie en diversiteit

Tot op de dag van vandaag staat Gon op de barricades voor LHBTIQ+’ers. Zoals vandaag als ze spreekt op het symposium LATER over de zorgverlening aan roze ouderen in Midden-Nederland. ,,Iedereen heeft de mond vol van inclusie en diversiteit. Maar als je kijkt naar inclusie in de zorg, is er nog veel te winnen. Hetero is de standaard. Echt verschrikkelijk vind ik dat. Daar kan ik wel om huilen.”

En dus probeert de gepensioneerde lerares Duits en aardrijkskunde zorginstellingen warm te laten lopen voor de Roze Loper. Dat is een officieel keurmerk voor verpleeghuizen, welzijnsorganisaties en zorginstellingen die aantoonbaar een veilig klimaat bieden aan homo’s, lesbiennes, transgender personen en andere queer mensen.

,,Het is allemaal niet zo ingewikkeld, maar instellingen moeten wel willen. Het is zo makkelijk om te zeggen: wij kennen geen homo’s onder onze bewoners dus ze zijn er niet. Terwijl tien procent van de bevolking tot de LHBTIQ+ behoort: ook in zorginstellingen.

Regenboogvlag op grafkist

,,Waarom niet bij de intake cliënten gewoon vragen naar wie ze zijn. Gebruik het neutrale woord partner en ga er niet klakkeloos van uit dat iemands (overleden) geliefde per definitie van het andere geslacht is. Instellingen met het Roze Loper-certificaat houden rekening met ieders gevoelens en organiseren bijvoorbeeld af en toe roze activiteiten. Het geven van voorlichting of LHBTIQ+-gerelateerde optredens. Of een koffiemiddag met een roze film. Het keurmerk betekent ook dat van directie tot medewerker opgetreden wordt tegen homofobie in het huis”, legt Gon uit.

Gon moet er op haar 79e niet aan denken dat ze haar lesbisch-zijn niet meer zou kunnen uitdragen. Tot in haar grafkist - ‘of mand’ - mag iedereen weten waar ze voor staat. ,,Ik wil een regenboogvlag erover gedrapeerd. En na afloop gaat die vervolgens naar mijn nichtje, dat heb ik haar beloofd toen ze me vertelde dat ze lesbisch is. Nu blijkt ook de dochter van haar zus lesbisch en is een familietraditie geboren. Die regenboogvlag op mijn grafkist, is een lang leven beschoren. Prachtig toch.”

Brancheorganisaties: ‘Zorg is geen uitzondering binnen de samenleving’

De Nationale Ouderenbond en Brancheorganisatie ActiZ erkennen dat discriminatie van roze ouderen in de zorg nog steeds voorkomt. ,,Een vervelende opmerking in de lift, afkeurende blikken van medebewoners in de recreatiezaal. Dat soort signalen krijgen wij wel binnen”, zegt Charlotte Buisman van de Nationale Ouderenbond. Uit onderzoek van de bond blijkt dat de problemen van LHBTIQ+ ouderen in de zorg soms niet erkend worden. De Ouderenbond probeert onder meer met gastlessen op zorgopleidingen meer bewustwording te creëren.

,,De zorg is geen uitzondering binnen de samenleving. Er is soms discriminatie tussen cliënten onderling, tussen medewerkers en cliënten en tussen medewerkers onderling. Dit is uiteraard niet gewenst”, zegt ook woordvoerder Olfert Koning van ActiZ.

ActiZ vindt het van groot belang dat bewoners en medewerkers zichzelf kunnen zijn en zich kunnen uiten. Daarvoor is er een ambassadeursclub Diversiteit en Inclusie die de aandacht voor LHBTI+’ers bij bestuurders onder de aandacht brengt. ,,Het staat zeker niet in de kinderschoenen, maar blijvende aandacht moet er zeker zijn.”

Op dit moment hebben 35 zorginstellingen in Nederland het certificaat Roze Loper. Ter vergelijking: bij ActiZ zijn 400 zorginstellingen aangesloten. In de provincies Friesland, Drenthe, Flevoland en Groningen zijn geen verzorgingshuizen die het LHBTIQ+-vriendelijke keurmerk dragen en Zeeland telt er eentje. AtciZ benadrukt dat er ook andere manieren zijn om een veilig klimaat te bieden aan deze doelgroep. Bijvoorbeeld als onderdeel van algemeen beleid over diversiteit en seksualiteit.

bron: www.destentor.nl