Gay Vrienden Club

Het klikte meteen, toen Kan Kerdmeemum en Pakodchakon ‘Tuk’ Wongsupha elkaar ruim dertig jaar geleden ontmoetten op een etentje bij een gezamenlijke vriend in Bangkok. Tuk: ‘We hadden allebei net een slecht huwelijk met een man achter de rug.’ Kan: ‘Ik dacht meteen: wat een prachtige vrouw, wat een elegante uitstraling!’ Tuk: ‘Het begon als een vriendschap, maar na een jaar werd het liefde.’

Ze moesten wel discreet zijn, als lesbisch stel in Thailand, alleen hun beste vrienden wisten van hun relatie. Tuk (65, blauwe jurk, gouden oorbellen) en Kan (72, linnen overhemd, bandplooibroek) pakken aan tafel elkaars hand vast. ‘De mensen vonden ons freaks. Het was een moeilijke tijd.’

Maar dit jaar kunnen Oma Tuk en Opa Kan, zoals het stel onder vrienden bekendstaat, eindelijk officieel trouwen. Het Thaise parlement keurde eind maart met grote meerderheid een wetsvoorstel goed dat het homohuwelijk mogelijk maakt. Als eerste land in Zuidoost-Azië en 23 jaar na het eerste homohuwelijk ter wereld in Amsterdam.

Als ook de senaat en de koning het wetsvoorstel goedkeuren – volgens waarnemers een formaliteit – dan kunnen de eerste stellen zich eind dit jaar juridisch registreren als echtpaar en bijvoorbeeld ook van elkaar erven of samen een kind adopteren.

Je zou het misschien niet verwachten in een land dat adverteert om roze reizigers te lokken en onder meer bekendstaat om zijn extraverte ladyboys, maar lhbti-ers genieten geen gelijke rechten in Thailand. Het was een van de campagnepunten van de hervormingsgezinde politieke partij Move Forward.

Elite rond de koning

Die partij won vorig jaar voor de tweede keer de parlementsverkiezingen, vooral dankzij de stem van jongeren. Vervolgens werd ze voor de tweede keer buiten het kabinet gehouden door de militaire en zakelijke elite rond de Thaise koning. Die gruwen van de voorstellen van Move Forward (monopolies afbreken, dienstplicht afschaffen, macht van de koning inperken).

Maar het huidige kabinet, voorgezeten door president Srettha – wiens Pheu Thai-partij tweede werd bij de verkiezingen – omarmt wel het homohuwelijk. Waarnemers beschouwen dit als een relatief kosteloos gebaar van de regering om hervormingsgezinde jongeren een beetje tegemoet te komen.

Dat maakt de stap niet minder belangrijk. ‘Lhbti’ers zijn onzichtbaar in de Thaise maatschappij’, zegt parlementslid Tunyawaj Kamolwongwat, die het wetsvoorstel voor het homohuwelijk indiende.

Cliché in de media

Extravagante ladyboys zijn volgens hem een cliché in de media dat niks te maken heeft met het echte leven. ‘Als kind durven wij niet te dromen over een huis en een gezin. We worden gepest en buitengesloten als abnormaal’, stelt de 52-jarige Move Forward-politicus die zichzelf omschrijft als ‘gay en soms trans’.

De conservatieve regering van Thailand, gedomineerd door ex-generaals en oligarchen, negeerde volgens Tunyawaj stoïcijns de roep om gelijke rechten voor lhbti’ers, totdat de hashtag #สมรสเท่าเทียม (gelijk huwelijk) afgelopen jaar viraal ging.

Binnen zes weken lag er een voorstel om een civiel partnerschap te introduceren, waar verder geen rechten aan konden worden ontleend. ‘We lobbyden door en nu is toch ons voorstel voor een volwaardig homohuwelijk goedgekeurd.’

Bangkok Pride

‘We zijn al tien jaar bezig gelijke rechten te verkrijgen’, zegt activist Ann Waaddoa Chumaporn, die onder meer de Bangkok Pride organiseert (de naam Gay Pride is nog een stap te ver voor Thailand). ‘We organiseerden flashmobs met regenboogvlaggen en fancy dress; maar ook serieuze seminars.’

De grote verandering, stelt zij, kwam toen zij vorig jaar verkiezingsbijeenkomsten voor studenten mocht toespreken. Voor we het wisten hadden we 360 duizend handtekeningen binnen; ruim voldoende om een voorstel te mogen indienen in het parlement.’

Haar strijd won verder aan momentum door de overwinning van Move Forward, die 148 zetels in het parlement kreeg. Voor het eerste telde Thailand parlementariërs die zelf openlijk lhbti’er zijn.

Patriarchaal en conservatief

Toch is er volgens Waaddoa nog veel werk aan de winkel. ‘Thailand blijft een zeer patriarchale en conservatieve samenleving. Ze tolereren ons, maar ze accepteren ons niet echt.’ Om de drie maanden, stelt zij, neust de politie rond in haar huis. ‘Als ik op reis ga, pikt de douane mij er altijd uit voor een ondervraging.’

Voor haarzelf betekent de wetswijziging dat ze kan proberen een gezin te starten met haar vriendin. ‘Ik wil graag zwanger worden via een IUI-behandeling (waarbij met een dun slangetje zaadcellen in de baarmoeder worden gebracht, red.) Dat mag nu niet. Het gebeurt nu stiekem door artsen die aan onze kant staan, of in het buitenland als je geld hebt.’

Mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch heeft op dit punt nog wel kritiek op het Thaise wetsvoorstel: daarin staan nog steeds de term vader en moeder, in plaats van het genderneutrale ouder.

Kinderen uit eerste huwelijk

Opa Kan en Oma Tuk runnen samen een restaurant. Ze hebben allebei kinderen uit hun eerste huwelijk. Die accepteerden na verloop van tijd de lesbische relatie van hun moeders. ‘We genieten nu enorm van ons kleinkind.’

Kan en Tuk zijn om nog een reden blij en opgelucht met de wetswijziging. Kan vertoont tekenen van alzheimer. Tuk: ‘Ik wil mee naar het ziekenhuis kunnen om belangrijke medische beslissingen te nemen als partner. Dat mag nu niet. Ook voor onze zorgverzekering, pensioen en erfenis is een huwelijk belangrijk.’

Zodra het kan, zullen Tuk en Kan dan ook trouwen. Waarschijnlijk doen ze dit samen met honderden andere lhbti-koppels, waaronder ook hun vaste klanten. In een grote feestelijke zaal in Bangkok.

bron: www.volkskrant.nl