Gay Vrienden Club

Marianna is een queer-activiste uit Zuid-Oekraïne. Ze geeft ook leiding aan de LGBTQ+- organisatie “For Equal Rights”, die zich inzet voor gelijkwaardigheid in haar thuisregio.

De goep uit Cherson bij hun aankomst in Berlijn, na een lange reis vanuit het binnengevallen Oekraïne. Foto's ter beschikking gesteld door de auteur.

Marianna heeft haar hele leven in Cherson gewoond, totdat ze door de grootschalige Russische invasie in Oekraïne gedwongen moest vluchten. Het lukte om haar geboortestad te ontvluchten, even voor de Russische bezetting; ze hielp tijdens de bezetting van Cherson honderden queer-Oekraïeners aan de Russische heerschappij te ontkomen.

“Ik weet zeker dat als ik niet op tijd was gevlucht, de Russen op me zouden hebben gejaagd”, vertelt Marianna. “Ze waren op zoek naar queers, om ze te martelen en te vermoorden. Ik weet niet zeker of ik nu nog in leven zou zijn wanneer ik in bezet gebied was gebleven”, voegde ze nog toe.

De invasie

Cherson is een grote stad in Zuid-Oekraïne en de hoofdstad van de regio Cherson, grenzend aan De Krim. Het schiereiland wordt sinds 2014 door Rusland bezet. Toen in 2022 Rusland de grootschalige invasie in Oekraïne aankondigde, verplaatste het land onmiddelijk haar troepen van De Krim naar Cherson.

De stad en de hele regio werden inmiddels al bijna negen maanden door Rusland bezet, van begin maart tot 11 november 2022.

Oekraïense troepen slaagden erin de stad en enkele nabijgelegen steden en dorpen te bevrijden, maar veel plaatsen grenzend aan De Krim staan nog steeds onder Russische controle.

“Cherson wordt 24 uur per dag genadeloos gebombardeerd. Dagelijks zijn er raketaanvallen en wordt er iemand gedood.”

Honderdduizenden inwoners verlieten Cherson. S0mmigen, zoals Marianna, slaagden erin vóór de bezetting te ontsnappen, terwijl anderen later de stad ontvluchtten toen door aanhoudende aanvallen het leven in Cherson te gevaarlijk werd.Tijdens de bezetting ontvluchtten veel activisten de stad, op een moment dat ontsnappen bijna niet mogelijk was. Russische troepen blokkeerden de routes en verhinderden de mensen om te vertrekken, terwijl ze ook zochten naar verzetstrijders die vaak werden ontvoerd en gemarteld.

“Op 4 februari, toen heel Oekraïne doelwit was, besloot ik te vertrekken”, zegt Marianna. “Ik wist dat wanneer de stad zou worden bezet, ik niemand kon helpen, waarschijnlijk omdat ik als LGBTIQ-activist bekend ben en de Russische soldaten mij zouden zoeken. Nu weet ik dat zeker en mag ik van geluk spreken dat ik nog leef.”

Marianna had nooit gedacht dat ze nog eens vluchteling zou worden, maar haar dierbaren waren dat wel geweest. Om naar Cherson te verhuizen moesten haar partner en zoon in 2014 de oorlog ontvluchten vanuit  hun geboortestad Loehansk in Oost-Oekraïne. Loehansk is een van de weinige Oekraïense steden die sinds 2014 door Rusland wordt bezet.

De ontsnapping

“In de vroege ochtend van 24 februari had ik een dringende oproep aan queer-activisten rondom Cherson”, vertelt Marianna, die zich de eerste dag van de grootschalige invasie herinnert. “Ik  vroeg me af hoeveel mensen de stad wilden verlaten. Zeven activisten stonden klaar om te vertrekken.”

Marianna regelde een minibus en tegen de avond reisden zij en haar collega's naar het westen van Oekraïne af. Op het moment dat ze hier aankwamen, werd Cherson al door Russische troepen omsingeld.

“We waren drie dagen onderweg, in de veronderstelling dat we naar Oezjhorod gingen”, zegt Marianna. “De bruggen werden voor onze ogen opgeblazen en sommige gebouwen stonden in brand. De straat wemelde van de auto's. Het was echt beangstigend.”

De reis van Cherson naar Oezjhorod — een stad in het zuidwesten van Oekraïne tegen de Hongaarse grens – duurt meestal minder dan zestien uur. Maar door het drukke verkeer en de totale paniek in het hele land,was het moeilijk om ergens te komen, en de vluchtelingen kwamen maar langzaam vooruit.

“Tijdens onze reis sliep onze chauffeur in vier dagen tijd nog geen vier uur”, zegt Marianna. “Onderweg realiseerden we ons dat we in West-Oekraïne nergens konden overnachten, dus ging ik meteen op zoek naar alternatieven.”

Via een vriendin vond Marianna tijdelijk onderdak in de bergen. Het huis was veel te duur en in slechte staat, maar de groep was blij dat ze toch iets hadden gevonden. Duizenden Oekraïeners trokken naar het westen; sommigen sliepen in hun auto, omdat alle hotels waren bezet.

“In plaats van Uzhhorod kozen we ervoor om een paar dagen in dit bergachtige gebied te blijven, dus namen we een andere route”, herinnert Marianna zich. “Voordat we in ons huis trokken, wilden we wat eten kopen, aangezien we na onze reis niets meer over hadden. In een plaatselijke winkel vonden we gehakt, snacks, twee rotte wortels en kool.”

Toen de groep het huis binnenging, kwamen ze erachter dat het niet geschikt was om te logeren, want het was er erg koud en stoffig. Telefoon en internet werkten nauwelijks.

“Er was geen kookgelegenheid, dus besloten we buiten op open vuur te koken. We vonden een grote ketel en aardappelen, terwijl we in een paar uur soep maakten. Het was het lekkerste maaltje sinds vele dagen”, zegt Marianna.“

Koken terwijl je op de vlucht bent voor de oorlog in West-Oekraïne. Foto ter beschikking gesteld door Marianna. Gebruikt met toestemming.

Om te beslissen hoe verder te gaan, volgde de groep de situatie in heel Oekraïne. Ze konden niet in dit huis blijven, omdat ze zonder geld kwamen te zitten en ziek werden door de kou.

Via haar activistische relaties kwam Marianna in contact met vrijwilligers in Berlijn, die voorstelden om naar Duitsland af te reizen. Na meer dan 12 uur wachten in de rij aan de grens tussen Oekraïne en Polen, bereikte de groep uiteindelijk de Europese Unie.

“Ik was de enige onder ons die een beetje Engels sprak”, vertelt Marianna. “Daarom was het best spannend om uit Oekraïne te vertrekken en vrijwilligers te otmoeten die we nog nooit hadden gezien.”

Queer-ondersteuning

Begin maart bereikte de groep Berlijn.

“Onze aankomst was ongewis. We waren bereid elke klus aan te pakken, alleen al om in ons levensonderhoud te voorzien. Maar we hadden geluk, want de Duitsers hielpen ons enorm.”

In Berlijn ging Marianna andere queer-Oekraïeners helpen de bezette gebieden te ontvluchten. Ze nam contact op met LGBTQ+Oekraïeners in Cherson en zocht naar mogelijkheden om ze de stad uit te krijgen. Door samenwerking met internationale vrijwilligers en het inzamelen van gelden voor evacuaties, hielp ze meer dan 300 queers te ontsnappen.

Verder sloten Marianna en andere queer-Oekraïeners zich ter ondersteuning bij elkaar aan, ook om bewustzijn te kweken voor de situatie in Oekraïne. Ze zamelden geld in om de Oekraïeners thuis te ondersteunen. Ook organiseerden ze evenementen in Duitsland om de situatie over de Russische oorlog levend te houden.

Marianna houdt zich nu bezig met het verlenen van humanitaire hulp aan queers in Cherson.

“Vóór de invasie boekten we enorm veel vooruitgang op het gebied van gelijkheid en de beeldvorming van queers.” De Russische bezetting heeft aangetoond hoe eenvoudig het is dit alles te moeten prijsgeven.”

bron: https://nl.globalvoices.org