Gay Vrienden Club

Hoe staat het met de strijd tegen hiv? Vandaag, op Wereldaidsdag, kijkt OUTtv naar de recentste ontwikkelingen op het gebied van de medische wetenschap.

Deel dit artikel

Waar er bij het coronavirus binnen een ongekende tijd al een vaccin voorhanden was, ligt dit bij hiv anders. Veertig jaar na de ontdekking van het toen nog zo genoemde gay-related immuno deficiency lijdt de diagnose hiv/aids niet per se meer tot overlijden. Dankzij medicijnen is de overdracht van het virus in met name Westerse landen gekelderd. Toch worden jaarlijks wereldwijd naar schatting 1,5 miljoen mensen geïnfecteerd met het virus.

Een vaccin zou daar verandering in kunnen brengen. Maar de zoektocht naar een werkend vaccin is er eentje van vele tegenslagen. Hiv is namelijk een stuk lastiger dan een gemiddeld griep- of coronavirus. Het muteert als een malle, waardoor er miljoenen verschillende stammen bestaan waartegen een vaccin zou moeten werken. Het is voor antistoffen sowieso lastig om een hiv-virus te vernietigen, vanwege de dikke suikerlaag om het virus heen. Die suikers zijn bij het coronavirus (SARS-CoV-2) bijvoorbeeld juist een stuk zwakker.  

In de pijplijn

Afgelopen augustus moest farmaceut Johnson & Johnson aankondigen dat de ontwikkeling van een vaccin door producent Janssen wordt stilgezet, nadat bleek dat deze niet genoeg beschermt bij jonge vrouwen.

Ook dit jaar meldde Moderna juist een nieuwe stap te gaan zetten bij het ontwikkelen van een vaccin met de mRNA-techniek, hetgeen de farmaceut ook gebruikt voor haar coronavaccin. Verwacht wordt dat de nieuwe vaccintechniek een oplossing kan bieden voor de verschillende stammen van hiv.

Een ander vaccin waar de ogen op gericht zijn is die van het International AIDS Vaccine Initiative (IAVI). Dit IAVI G0001-vaccin, is een aaneenschakeling van verschillende injecties die uiteindelijk volledige bescherming tegen hiv moeten bieden. Dat er zoveel injecties nodig zijn is vanwege de eerdergenoemde mutaties van hiv. Het vaccin is erop gericht om een breed neutraliserend antilichaam (broadly neutralizing antibody)  te creëren, zogenoemde bnAb’s. De resultaten voor de eerste vaccinatieronde zijn positief, aldus de onderzoekers; 97 procent van de deelnemers liet een goede reactie zien op het gebied van B-cellen, het eerste deel van de weg naar bnAb’s.

Dit wil overigens niet zeggen dat we dichtbij een werkend vaccin zijn. De testfase van G0001 kan nog jaren gaan duren, waar er bij elke stap problemen kunnen optreden. Die van Moderna is bovendien nog niet eens gestart.

Nieuwe hiv-remmers

Een vaccin voor antilichamen laat nog even op zich wachten, maar in het Verenigd Koninkrijk zijn er wel al hiv-remmers beschikbaar in de vorm van een injectie. In plaats van dat een hiv-positief persoon elke dag pillen moet slikken, hoeft deze nu nog maar eens in de twee maanden een injectie te krijgen. Het dagelijks nemen van pillen kan voor deze personen “emotioneel zwaar” zijn, zegt Garry Brough van aidsstichting Positively UK. Hij benadrukt in The Guardian dat het een “enorme stap vooruit” is. Op deze manier blijft het virus niet detecteerbaar en dus niet overdraagbaar.

Genezen

Met PrEP (pillen om een hiv-infectie te voorkomen) en hiv-remmers wordt de overdracht van het virus verkleind. Toch lijkt hiv genezen lijkt lastig; het virus nestelt zich namelijk in je DNA. Hiv kan dan in het lichaam ‘gaan slapen’, wat wil zeggen dat deze inactief wordt.

Dit gebeurt ook bij het gebruik van hiv-remmers. De ‘virale lading’ bij iemand daalt zo erg dat deze niet meer overdraagbaar is. Als het medicijngebruik stopt kan hiv zich weer gaan vermenigvuldigen.

Toch is er een aantal personen bij wie hiv is verdwenen. Dit gebeurde nadat hiv-positieve leukemiepatiënten een stamceltransplantatie ondergingen om kanker tegen te gaan. Het wonderlijke bijeffect was dat er nergens in het lichaam meer een hiv-virus te vinden was, zo ook na een behandeling van twee personen in het Utrecht Medisch Centrum. Hoewel het een relatief nieuwe techniek is, zijn de onderzoekers optimistisch. Het draait hier overigens wel om zeldzame stamceldonoren die vanwege een genetische eigenschap resistent zijn tegen hiv.

De pandemie is nog niet over

Wanneer hiv te genezen of met een vaccin te voorkomen valt is niet te voorspellen. Sinds de jaren ’80 is er al heel wat veranderd. Met name in de Westerse wereld, waar met hiv prima te leven valt.

In armere landen sterven mensen nog wel aan aids. De aidsorganisatie van de Verenigde Naties UNAIDS kwam eergisteren met een dringende boodschap. Als er niks gedaan wordt om de ziekte tegen te gaan kunnen er in de aankomende 10 jaar 7,7 miljoen mensen aan de gevolgen overlijden. Met name de ongelijkheid wat betreft toegang tot medische hulp is voor de organisatie een doorn in het oog.

Het coronavirus lijkt die ongelijkheid alleen maar te vergroten. Zorgen over Covid lijken de zorgen over aids te verdringen, aldus UNAIDS.

"We weten wat werkt door op sommige plaatsen briljante aids-reacties te zien," zegt directeur Winnie Byanyima, "maar we moeten dat overal en voor iedereen toepassen. Het beëindigen van ongelijkheid om een einde te maken aan aids is een politieke keuze die gedurfde beleidshervormingen en geld vereist. We hebben een splitsing in de weg bereikt. De keuze die leiders moeten maken is tussen gedurfde actie en halve maatregelen.”

bron: www.out.tv