Blogposts

Blog

Geplaatst op woensdag 10 september 2025 @ 00:01 door Travelboy , 11 keer bekeken

Het Slowaakse parlement debatteert vandaag over een omstreden grondwetswijziging die de regering wil doorvoeren. Het voornemen is om in de grondwet op te nemen dat er slechts twee geslachten bestaan en scholen leerlingen alleen met toestemming van de ouders over ongrondwettelijke onderwerpen mogen onderwijzen, zoals het homohuwelijk.

 

 

Om dit mogelijk te maken zet het land een vergaande stap die tegen de EU-regels ingaat en mogelijk grote gevolgen heeft. De grondwetswijziging bepaalt namelijk dat voortaan het Slowaakse recht boven het Europese recht geldt als het gaat om 'nationale identiteit'.

 

Dat is volgens premier Fico nodig, als een "dam tegen progressieve stromingen". Hij wil hiermee voorkomen dat Slowakije bijvoorbeeld door EU-wetgeving gedwongen wordt tot invoering van het homohuwelijk of het wettelijk erkennen van intersekse personen. Een onrealistische angst, want die plannen heeft de EU niet.

 

Mensenrechtenorganisatie Amnesty International stelt dat de grondwetswijziging de rechten van lhbti'ers verwoest. Ook brengt het levens in gevaar, doordat toegang tot zorg of hulp bij abortus wordt ontnomen. Omdat het een grondwetswijziging is, wordt het nagenoeg onmogelijk lhbti-rechten in de toekomst te verbeteren, vreest Amnesty.

 

Dekmantel

 

Tegenstanders en juristen waarschuwen dat de wetswijziging veel verder reikt dan het "beschermen van de nationale identiteit". Door de vaag geformuleerde wettekst zou op grotere schaal Europees en internationaal recht kunnen worden genegeerd, stellen onder meer vijf voormalige rechters van het Hooggerechtshof. Een "gedeeltelijke terugtrekking uit de EU", noemt oppositiepartij SaS het.

 

"Lhbti'ers worden alleen als dekmantel gebruikt. De werkelijke bedoelingen gaan veel verder", zei queer-activist Roman Samotný, doelend op het negeren van EU-recht. De regering zou het debat bewust richten op het vastleggen van twee geslachten, zodat de aandacht vooral uitgaat naar een onderwerp dat op brede steun kan rekenen in Slowakije.

 

De juridische organisatie Via Iuris denkt dat de regering nu de middelen krijgt om EU-recht naast zich neer te leggen. Onder de vage term 'nationale identiteit' kunnen in theorie veel onderwerpen vallen: van mensenrechten en cultuur tot onderwijs en wetenschap. Scholen zouden niet meer vrij kunnen onderwijzen over onderwerpen die de regering niet bevalt, zoals de klimaatcrisis of seksuele voorlichting.

Kysia Hekster, correspondent Europese Unie:

"Als nationaal recht en EU-recht botsen, dan geldt in principe het EU-recht. Dat is vooral belangrijk omdat dan in de hele Unie dezelfde regels gelden op punten waar de Unie over gaat. Neem bijvoorbeeld bedrijven die zakendoen in meerdere EU-landen. Die moeten erop kunnen rekenen dat ze overal hetzelfde behandeld worden.

 

De Europese Unie heeft al langer zorgen over Slowakije, ook vanwege de relatie tot Rusland. Morgen wordt in het Europees Parlement gesproken over de verslechterende situatie in Slowakije. De Europese Commissie heeft de Slowaakse regering ook al vaker aangesproken, maar tot nu toe geen strafmaatregelen genomen."

 

Deze stap past in het patroon van de pro-Russische populist Fico, die sinds 2023 voor de derde keer premier van Slowakije is. In de afgelopen jaren werden anti-corruptiemaatregelen teruggedraaid, de publieke omroep ontmanteld en de vrijheid van organisaties ingeperkt, de zogeheten 'Russische wet'. Op die manier worden critici monddood gemaakt en zet Fico het land naar zijn hand, naar voorbeeld van Hongarije en Rusland, waarmee Slowakije goede banden onderhoudt.

 

Anders dan Orbán en Poetin leidt Fico echter een wankele coalitie, die naast zijn links-populistische Smer-partij bestaat uit onder meer de extreemrechtse SNS en afgescheiden plukjes politici. Door voortdurende ruzies krijgt de regering vrij weinig door het parlement.

 

Bijkomend probleem is dat voor deze grondwetswijziging zelfs 90 van de 150 zetels nodig zijn. Daardoor is de regering afhankelijk van stemmen uit de oppositie. De christendemocraten zijn daarvoor aan boord gehaald, mede met de belofte dat draagmoederschap eveneens wordt verboden. Toch keerden twee parlementariërs zich tegen het plan.

 

Het debat en de stemming worden daarom voortdurend uitgesteld, omdat er net wel of net niet genoeg stemmen zijn. Tussendoor overleed een parlementslid, wat de verhoudingen weer liet verschuiven. Ook is de stem van coalitiepoliticus Ján Ferencák nog onzeker. Hij eist dat grondwetswijzigingen voortaan honderd in plaats van negentig voorstanders vereisen. Dat moet voorkomen dat de grondwet vaker wordt opengebroken, maar zorgt er ook voor dat deze omstreden wijzingen niet eenvoudig kunnen worden teruggedraaid.

 

Geen protest

 

De voorgenomen grondwetswijziging leidt vooralsnog niet tot grote demonstraties, zoals Slowakije eerder dit jaar zag. Deze winter protesteerden wekenlang tienduizenden Slowaken tegen Fico en zijn pro-Russische koers. De premier beschuldigde daarop de demonstranten van een couppoging met hulp uit Oekraïne. Ook de invoering van de 'Russische wet' bracht duizenden op de been.

 

Het verzet lijkt enigszins murw geslagen. Bovendien laat de samenwerking van de christendemocraten met de regering zien dat de oppositie niet één vuist tegen Fico kan maken.

 

bron: www.nos.nl


Reacties

Er zijn nog geen reacties geplaatst.

Plaats een reactie

Je moet ingelogd zijn om een reactie te mogen plaatsen. Klik hier om in te loggen.