Gay Vrienden Club

Het gebruik van Instagram gaat voor mij gepaard met een haat-liefdeverhouding. Het sturen van memes naar vrienden functioneert als alternatieve love language, die ik gebruik om contact te onderhouden. Het is een comfortabele bubbel waarin rechtspopulistische leiders het ervan langskrijgen, welke het voor mij gekozen algoritme perfect in stand weet te houden. Van first lady Melania die met een strategisch uitgekozen hoed afstand tot Trump bewaart tot aan het tegenspreken van zijn eigen ideologie door zelfs ‘he/him’ pronouns te willen weren. Lachen, gieren, brullen. Totdat ik mij realiseer dat Trump degene is die het laatst lacht. Zeker nu ook Mark Zuckerberg zijn eerdere schijnprincipes overboord gooit en bij radicaal-rechts een wit voetje wil halen.

Terug naar de roots van Facebook en Instagram

Op 7 januari kondigde Mark Zuckerberg aan dat hij met zijn bedrijf Meta terug wil naar de roots van Facebook en Instagram, waarbij vrijheid van meningsuiting weer op de eerste plek komt te staan. Deze zou de afgelopen jaren te ver zijn ingeperkt door de overheid, waardoor bepaalde vormen van content overmatig gecensureerd werden.

De eerste in een reeks concrete maatregelen (in Amerika) is het beëindigen van het factcheckingprogramma. Dit programma was er om fake news en hate speech tegen te gaan, zodat sociale media een veilige plek bleef voor gemarginaliseerde groepen. De professionele factcheckers die dit werk deden, waren volgens Zuckerberg echter te politiek bevooroordeeld. Wel komt er een soortgelijk programma als ‘Community Notes’ bij X. Gebruikers kunnen dan context toevoegen aan posts waarvan zij denken dat het in strijd is met het beleid. 

De crux zit hem echter in het feit dat het beleid zelf ook is aangepast en nu voelt als een regelrechte aanval op de LHBT-gemeenschap. Ik citeer: ‘We’re going to simplify our content policies and get rid of a bunch of restrictions on topics like immigration and gender, that are just out of touch with mainstream discourse’. Een post waarin het bestaan van transpersonen ontkend wordt, zou met behulp van het factcheckingprogramma offline gehaald kunnen worden. Dat is nu verleden tijd. Het is beangstigend, en ik houd mijn hart vast voor de gevolgen.

Politici en techbro’s vinden elkaar weer

Trump en Zuckerberg zijn niet altijd vriendjes geweest. Na de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 door de achterban van Trump, werd hij zelfs verbannen van Facebook en Instagram. In zijn reactie op deze sociale media verdedigde hij deze actie, door onterecht te verkondigen dat er verkiezingsfraude zou zijn gepleegd. Het was echter pas na publieke druk en twee weken voordat het presidentschap van Biden inging, dat Zuckerberg hier consequenties aan verbond. Nog voor dit gebeuren was Zuckerberg’s bedrijf nota bene zelf betrokken bij het Cambridge Analytica schandaal. Door het wegkijken van Meta kon Trumps campagneteam de data van miljoenen gebruikers, die zonder toestemming verzameld waren, inzetten om politiek gerichte advertenties te laten zien. 

Je zou kunnen stellen dat naarmate de politieke sfeer verandert, CEO’s van de grote techbedrijven hierin meegaan voor hun eigen gewin. Dat is ook wat je nu ziet, aangezien Zuckerberg besluit met Trump samen te werken en hem publiekelijk steunt. Deze samenwerking dient een gezamenlijk belang: de grootste inkomstenpost van Meta zijn advertenties en het gros van de campagnebudgetten van politici gaat tegenwoordig naar advertenties op sociale media. Omdat het een Amerikaans bedrijf is dat zich achter Trump schaart zal hij zich eerder inzetten voor de belangen van Meta, zo ook in Europa

. 

Make Accountability Great Again

Dat Meta dezelfde veranderingen nog niet in Europa heeft doorgevoerd, wil niet zeggen dat deze er nooit zullen komen. Bovendien kan ongecheckte Amerikaanse content zich ook gewoon verspreiden onder het Europese publiek. In zijn video zegt Zuckerberg de Europese wetgeving eveneens als censuur te zien: ‘‘Meta will work with president Trump to push back on governments around the world that are going after American companies and pushing to censor more”. Nu hij en andere techgiganten samenzweren met Trump uiten onafhankelijke organisaties hun zorgen. In een brief aan de Europese Commissie vragen zij hen niet te zwijken onder de druk die hen wordt opgelegd.

Onderdeel van de Europese wetgeving is de Digital Services Act, die mensen moet beschermen tegen desinformatie, illegale content en beïnvloeding tijdens verkiezingen. Op basis van deze wet worden zowel Meta als X door de Europese Commissie onderzocht. Er kwam naar buiten dat zij deze onderzoeken aan het ‘heroverwegen’ zijn, maar persbureau Reuters meldt dat de terugkeer van Trump hier niets mee te maken heeft en dat deze geen invloed heeft op haar inzet om de wetgeving te handhaven. Hoe dan ook is het niet ondenkbaar dat dit verhaal nog een staartje krijgt, gezien het huidige Europese politieke klimaat.

Is sociale media nog wel sociaal?

De wending die het politieke discours heeft genomen, was al langer voelbaar op Instagram. Maandenlang is er al berichtgeving van media dat LHBT-gerelateerde posts worden beperkt, omdat deze seksueel getint zouden zijn. Nadat de bron in kwestie Meta vroeg hierop te reageren, zeiden zij dat het om een fout ging en dat zij willen dat iedere gemeenschap zich veilig voelt en dat LHBTQIA+-uitingen hun beleid niet schenden. GLAAD, een Amerikaanse belangenorganisatie voor LHBTQIA+’ers, zegt de meldingen alarmerend te vinden. ‘‘Het is alles behalve inclusief om nuttige, leeftijdsgeschikte content als expliciet te categoriseren’’, zegt een woordvoerder.

Vooralsnog is Instagram de plek waar Amerikaanse (en Nederlandse*) jongeren de meeste tijd doorbrengen op sociale media. Al wordt het gebruik ervan steeds meer ter discussie gesteld, is het een plek waar zij komen om contacten te leggen, steun te vinden en helpt het hen hun identiteit vorm te geven. Dit geldt vooral voor de jongeren die zich sneller vervreemd voelen. In het huidige politieke klimaat zijn LHBT-jongeren extra kwetsbaar en op Instagram verdwijnt steeds meer herkenbare en relevante content.

Jongeren laten deze feiten niet aan zich voorbijgaan en uiten dan ook hun kritiek hierop. Een recent Amerikaans rapport stelt dat jongeren het vertrouwen in Big Tech verliezen. Het roept de vraag op of Instagram nog wel het juiste medium is om de verbinding met elkaar op te zoeken. Meta is en blijft toch een bedrijf met winstoogmerk, dat baat heeft bij maximaal gebruik van hun app en ons alleen maar verder af wil drijven van de echte wereld.

*Volgens Het Nationale Sociale Media Onderzoek is Instagram in de leeftijdscategorie 20-29 jaar voor het eerst het meest populaire sociale medium (na WhatsApp). In datzelfde jaar is het gebruik in de categorie 15-19 jaar voor het eerst in populariteit afgenomen.

Sociale media alternatieven

Al is er nog geen sprake van een massaal vertrek onder jongeren, horen we vaker over alternatieven zoals Mastodon, Bluesky en Pixelfed. Is het de moeite waard om over te stappen naar alternatieve apps die mogelijk minder fijn in gebruik zijn? 

Mastodon is vergelijkbaar met X en Pixelfed is een alternatief voor Instagram. Deze twee sociale media platforms zijn onderdeel van het Fediverse en leveren precies waar huidige platforms in tekortschieten: decentralisatie, privacy, en samenwerking tussen andere apps. Waar gecentraliseerde sociale media de servers, data en algoritmes volledig controleren, hebben gebruikers van gedecentraliseerde sociale media zelf de controle. Er ligt dus veel minder macht bij het bedrijf zelf. Hier zal het dus niet gebeuren dat bepaalde politieke content je wordt opgedrongen of dat content waar je wel in geïnteresseerd bent, van je wordt afgenomen. Je kiest zelf aan welke server je deelneemt en stelt je eigen feed samen. Geen eindeloos scrollen, zoals op Instagram nog wel gewoon het geval was voor 2016. Kan je het je nog voorstellen?

Mastodon zegt dat het een veilig platform is voor iedereen. Al kunnen ze niet controleren wat er op de servers gebeurt, worden enkel servers aanbevolen waarop moderators zich inzetten om racisme, seksisme en transfobie tegen te gaan. In de NRC schrijft Süeda Isik dat je servers vol haat, complotten en desinformatie kan vinden, maar dat de inhoud van deze gemeenschappen zijn geblokkeerd door de moderatoren van de bekendere servers. Elke server heeft namelijk zijn eigen regels en moderators. Daarnaast zorgt de samenwerking tussen apps ervoor dat niet alle macht in handen van één platform ligt. Als Mastodon-gebruiker kan je namelijk ook in gesprek gaan met gebruikers van Pixelfed en hun content volgen zonder dat je daar weer een ander account voor hoeft aan te maken.

Of… gewoon even geen sociale media?

Heel leuk allemaal, die gedecentraliseerde sociale media, maar zorgt juist de grootheid van de traditionele platforms niet dat het er zo leuk is? Dat is waar ‘The Network Effect’ op neerkomt: hoe meer gebruikers, hoe meer content. Bovendien kan Instagram de voor jou relevante content eruit filteren, door gebruik te maken van slimme algoritmes. Gedecentraliseerde platforms maken hier geen gebruik van. Het doet geen moeite je te leren kennen, je moet zelf de voor jou relevante content opspeuren. Tenslotte hebben de content creators waar wij gehecht aan zijn zich gesettled op Instagram, waar zij een gemeenschap hebben gecreëerd. Het is maar de vraag of zij bereid zijn over te stappen, want waarom zouden wij dat anders wel doen?

Ik vind de opkomst van gedecentraliseerde sociale media platforms een goede ontwikkeling, maar het balletje moet nog gaan rollen. Na een account te hebben aangemaakt op Mastodon en Pixelfed kom ik enkel pornografische beelden tegen en nietszeggende selfies onder de hashtag queer. Ik ga het nog even aankijken, maar denk niet dat ik nu al de overstap wil maken. Nu een waardig alternatief voor Instagram nog ontbreekt, is dit misschien wel een goed moment om even afstand te nemen. Ik voel me er in ieder geval niet goed bij dat Meta het haatdragende beleid van Trump verder verspreidt.

Al vanaf mijn middelbareschooltijd ben ik verslaafd aan social media. Nu ik vaker reflecteer op mijn schermgebruik vraag ik me af of het ‘verbinden’ via sociale media het voor mij nog waard is. Dat is wel waar het voor bedoeld is, als we Meta mogen geloven. Het valt echter niet te ontkennen dat het bedrijven zijn met winstoogmerk die er baat bij hebben dat wij hun apps zoveel mogelijk gebruiken. Tot vervelens toe.

bron: www.expreszo.nl