Gay Vrienden Club

Onder aanvoering van Erdogan wordt de Turkse lhbtqia+-gemeenschap steeds verder in het nauw gedreven. Deze groep mensen is "pervers", herhaalde de president woensdag. Verzet tegen de lhbtqia+-beweging is letterlijk en figuurlijk van levensbelang voor de maatschappij, zei Erdogan onlangs.

In Istanboel daalt het stof van weer een neergeslagen pridemars nog neer. Activisten deden afgelopen zondag een poging om samen te komen. Met weinig succes. Het vormt een schril contrast met bijvoorbeeld Amsterdam, waar deze maand Pride wordt gevierd. Veel Turkse lhbtqia+'en staan op een kruispunt: blijven of vertrekken?

"Het was nooit een droom om mijn geboorteland te verlaten", zegt Tavjin (28)*. Ze is een lesbienne van Koerdische afkomst. "Ik wilde vrij zijn en mezelf kunnen zijn, maar dan in mijn eigen land. Helaas werd dat onmogelijk."

Ook Hasan (31), non-binair en queer, zag zich gedwongen te vertrekken. Maar voor hen was het van kinds af aan al duidelijk dat er geen toekomst in Turkije was. Hasan groeide op in Tokat, een kleine provinciestad. Hen heeft zich altijd anders gevoeld. "Maar het was op die plek onmogelijk om daar invulling aan te geven."

De eerste stap was verhuizen naar Istanboel. In de anonimiteit van de grote stad hoopte Hasan in 2018 een nieuwe start te kunnen maken. En na enige tijd lukte het om aansluiting te vinden met de lhbtqia+-gemeenschap. Bittere noodzaak, zegt hen. "Als je jezelf wil zijn, heb je zo'n netwerk nodig. Al was het alleen maar zodat je iemand kan informeren zodra je wordt opgepakt".

Tavjin kon het in haar eigen sociale bubbel lang uithouden. Maar daarbuiten was het moeilijk. Ze ervaarde een dubbele achterstand; namelijk die van haar Koerdische achtergrond en haar geaardheid. "De maatschappij accepteert je niet en door de regering word je gecriminaliseerd. Dit gaf me niet alleen een gevoel van onveiligheid, ook mijn bestaansrecht werd me ontnomen", verzucht ze.

Ook advocaat Ali Gül ziet het klimaat voor de lhbtqia+-gemeenschap snel verslechteren. "De staat kijkt niet alleen weg van de vijandigheid richting de gemeenschap, maar is steeds vaker de drijvende kracht erachter", zegt de raadsman tegen NU.nl.

Vorige week, voorafgaand aan de Istanbul Pride, werden de website en het X-kanaal van KAOS GL op bevel van de rechter plots uit de lucht gehaald. KAOS GL zet zich in voor lhbtqia+-rechten en is de grootste stichting in haar soort in Turkije. De site was al sinds 2007 actief. "Ook ons nieuwe X-kanaal werd snel na de lancering verboden. We moeten ons in allerlei bochten wringen om online zichtbaar te blijven", zegt Umut Güner van de stichting.

Over de toenemende druk op de Turkse lhbtqia+-gemeenschap schreven we twee jaar geleden het onderstaande artikel.

Toen Hasan in Istanboel probeerde zichzelf te zijn, begonnen de problemen. In het gunstigste geval bleef het bij scheldpartijen, maar dan wel meerdere keren per dag. En niet alleen in de conservatieve wijken van de stad. "Mensen in Turkije die zichzelf als lhbtqia+-vriendelijk zien, weten zich vaak geen raad met non-binaire queer personen. Die begrijpen ze niet. Als queer sta je op een dubbele achterstand", zegt hen.

Toch wilde Hasan opkomen voor lhbtqia+-rechten, maar hen kwam van een koude kermis thuis. In 2022 nam hen deel aan de Istanbul Pride, die door de autoriteiten was verboden. De politie greep in en ruim 370 deelnemers werden aangehouden. "Ik ben apolitiek opgegroeid en nooit heel activistisch geweest. En nu zag ik ineens hoe mensen om mij heen werden geslagen en meegenomen. Het was een traumatische ervaring, want ik voelde me machteloos."

Hasan was weliswaar nog betrokken bij de voorbereidingen voor Pride 2023, maar de ervaring van het jaar ervoor had hen duidelijk gemaakt: zo kun je niet leven.

Zomaar Turkije verlaten zat er echter niet in. Vanwege een lopende rechtszaak had Hasan een reisverbod gekregen. Maar terug naar de gevangenis was ook geen optie, zegt hen**. "Ik ben openlijk queer en kamp met de nodige gezondheidsproblemen. Een volgende gevangenisstraf zou mijn dood zijn geweest."

Hasan kwam in aanraking met smokkelaars en na betaling van zo'n 4.000 euro wist hen Griekenland te bereiken. Via een Griekse gevangenis, een vluchtelingenkamp en tal van tijdelijke verblijfplaatsen, kwam hen in mei 2023 aan in Nederland.

De vlucht van Tavjin was eenvoudiger. Zij arriveerde als toerist en vroeg vervolgens asiel aan. "Dat was geen gemakkelijk besluit, maar vanwege mijn realiteit in Turkije wel een noodzakelijk besluit."

In Nederland voelen Hasan en Tavjin zich veiliger, maar niet 100 procent gerustgesteld. "Er waait een andere politieke wind in Nederland en het lhbtqia+-debat raakt gepolariseerd", ziet Tavjin. "Bepaalde verworvenheden lijken opnieuw ter discussie te staan."

"We kunnen hier niet achterover leunen", zegt Hasan. "Ik vrees dat de Nederlandse lhbtqia+-gemeenschap in de nabije toekomst onze steun hard nodig zal hebben. Ze realiseren zich het alleen nog niet."

Hasan en Tavjin zijn beiden asielzoekers. Hasan woont nog altijd in een azc. In anderhalf jaar tijd is hen vijf keer verplaatst. De asielprocedure nam 21 maanden in beslag. Hen heeft nog geen definitieve verblijfplaats.

Ook Tavjin heeft asiel gekregen en ook haar procedure duurde 21 maanden. Het was emotioneel en fysiek zwaar, zegt ze. "Er is een taalbarrière, een gevoel van onveiligheid en je zit in lang in onzekerheid. Het was soms uitzichtloos en daar word je hopeloos van."

Hasan verbaast zich over het politieke debat in Nederland. "Wij vluchtelingen zijn maar een kleine groep. We hebben geen stem en geen politieke invloed. Toch worden we verantwoordelijk gehouden voor alles wat er misgaat in dit land."

* Tavjin is niet de echte naam van de geïnterviewde. We hebben op haar verzoek een andere naam gebruikt. De echte naam is bekend bij de redactie.
** Kwestie en aanklacht bekend bij de redactie.

bron: www.nu.nl