Gay Vrienden Club

Opnieuw uit de kast moeten komen of zelfs terug in de kast gaan; veel ouderen die gay zijn of een andere seksuele voorkeur of genderidentiteit hebben, zijn er bang voor, met name wanneer ze afhankelijk worden van zorg. Daarvoor waarschuwt de stichting Roze 50+.

Veel zorginstellingen zijn vooral gericht op hetero's, zegt Manon Linschoten, projectleider bij Roze 50+. Er zijn genoeg voorbeelden van: cliënten die tijdens intakegesprekken steevast de vraag krijgen wie hun echtgenoot of echtgenote is in plaats van hun partner, zorginstellingen die zeggen dat ze geen cliënten hebben die niet heteroseksueel zijn en geroddel over een cliënt uit de lhbti-gemeenschap.

Het stoort Linschoten dat er veel gebrek aan kennis is. "De meeste hetero's realiseren zich niet dat een coming-out niet eenmalig is, maar een proces waar lhbti'ers voortdurend doorheen gaan bij nieuwe situaties met mensen die ze niet kennen."

Zodra mensen ouder worden, wordt dit erger, zegt Linschoten. "Veel mensen durven zolang ze van zorg afhankelijk zijn niet uit de kast te komen, vanwege ervaringen uit het verleden. Dan komt pijn van vroeger omhoog. Daardoor zitten mensen in angst, soms terecht, soms onterecht."

'Liever niet afhankelijk van zorg'

Marjet Bos (73) heeft een relatie met een vrouw en hoopt dat ze voorlopig geen zorg nodig heeft. Ook bij haar speelt een ervaring van vroeger een rol. Een tante vroeg haar of ze "al een vriendje" had. "Ik heb toen eerlijk, maar niet helemaal onbevangen gezegd dat ik meisjes leuker vond dan jongens. Een andere tante reageerde: 'Dat wordt later wel anders.' Blijkbaar kon wat ik voelde niet."

Door zulke ervaringen is Bos nog steeds op haar hoede voor reacties van mensen. Dat wordt sterker op latere leeftijd. "Als je eenmaal in een zorginstelling zit en de sfeer is niet veilig, dan is er vrijwel geen mogelijkheid meer om te verhuizen. Lichamelijk gaat dat niet en ook hebben regenboogsenioren vaak geen kinderen die kunnen helpen."

Veel ouderen blijven daarom liever thuis wonen. "Dat betekent vaak dat ze vereenzamen. Ze krijgen minder bezoek en komen sneller in een sociaal isolement als ze zichzelf niet kunnen zijn."

Bezoekers tijdens de eerste Europese conferentie over roze ouderen en zorg (archieffoto)

Om het onderwerp op de agenda te zetten, ontwikkelde Roze 50+ in 2010 het Roze Loper-certificaat. "Dat idee ontstond bij een groep senioren van het COC in Nijmegen", zegt projectleider Linschoten.

Om voor een Roze Loper in aanmerking te komen, moet een zorginstelling beleid en activiteiten ontwikkelen. "Cliënten, zorgpersoneel, management en vrijwilligers gaan vooraf bezig om het beleid en de activiteiten door te nemen: hoe inclusief zijn we nou eigenlijk?"

Bij zorgcentrum Cleijenborch van de Stichting Ouderenzorg Noord-Beveland stond seksuele diversiteit niet erg op de radar. Dat veranderde door de komst van een zorgstudent, vertelt bestuurslid Jolanda Meijer. "Die had diversiteit als onderwerp gekozen. De cliëntenraad heeft toen unaniem besloten om dit thema te omarmen."

Trainen van voelsprieten

De zorginstelling in Colijnsplaat heeft nu meerdere jaren een Roze Loper-certificaat. De Zeeuwse instelling traint zijn medewerkers nu op het ontwikkelen van voelsprieten: "Als je als zorgmedewerker op een kamer komt bij een vrouwelijke cliënt en je ziet alleen een foto van een vrouw staan, dan hoeft dat niets te betekenen, maar je kunt wel een gesprek voeren over wie die persoon op de foto is."

Ook het eerste gesprek met een potentiële cliënt verloopt nu anders. "We willen dat medewerkers er niet zomaar van uitgaan dat iemand een partner van het andere geslacht heeft of kinderen. We stellen actief een open vraag: heeft u een partner? Het is dan aan de cliënt om er wel of niet over te vertellen." Meijer benadrukt dat het niet alleen om regenboogsenioren te doen is, maar om alle vormen van diversiteit.

Voor Bos zijn voelsprieten en de persoonlijke aandacht het allerbelangrijkste. "Iedereen is gelijkwaardig, maar niet gelijk. Integendeel: iedereen heeft eigen behoeften. Daarom is het belangrijk dat medewerkers in de zorg moeite doen om iemand persoonlijk te leren kennen. Zo kun je goede zorg bieden."

Toch komen ook in zorginstellingen met een Roze Loper nog vervelende situaties voor. Bij een zorginstelling in de regio Haarlem schreeuwde een kritische cliënt bij een dragshow: "Homopropaganda". De directeur was er niet blij mee, maar vond het wel positief dat zulke opmerkingen niet onder de oppervlakte blijven. Daardoor is volgens haar een gesprek mogelijk en kunnen mensen dichter tot elkaar komen.

bron: www.nos.nl