Gay Vrienden Club

Lukas Dhont opende Film Fest Gent met Close, recent ook gekozen als Belgische Oscarinzending. Een nominatie moet zeker lukken, want de jonge regisseur overtuigt na Girl opnieuw. Close is een ingetogen film over de fragiele vriendschap tussen twee opgroeiende jongens, maar had met één andere keuze wellicht nog net dat tikkeltje gedurfder kunnen zijn.

‘t Is voorbij, die mooie zomer

De herfst is in het land, maar Close doet je vanaf het begin opnieuw dromen van de zomer. Niet echt de voorbije zomer, maar de zomers die voor de meesten onder ons voorgoed voorbij zijn. De zomers die je als kind beleefde, al spelend, hollend en zonder zorgen. Leo (Eden Dambrine) en Remi (Gustav De Waele) zijn toegekomen aan de laatste dagen van zo’n zomer. Ze ontvluchten denkbeeldige bandieten, rennen door de bloemenvelden van Leo’s ouders, blijven bij elkaar slapen. De jongens zijn onafscheidelijk, en dat is al jaren zo. Samen racen ze op de eerste schooldag fietsend het eerste middelbaar tegemoet.

Als beste vrienden zijn ze erg aanhankelijk: ze zitten dicht bij elkaar en raken elkaar regelmatig aan, zelfs in hun slaap. Dat valt andere leerlingen op, en de heteronormatieve vraag volgt al snel: “Zijn jullie een koppel?” Beide jongens ontkennen stellig, maar de blikken die Leo zijn beste vriend soms toewerpt, houden het antwoord voor de kijker ambigu. Wil Leo zijn seksualiteit nog niet ontleden, of kan hij het nog niet? In ieder geval heeft hij het moeilijk met de opmerkingen. Hij trekt zich dan ook langzaam maar zeker terug van Remi.

Tijdens de laatste zonnige dagen vervaagt de fantasie in harde realiteit: de denkbeeldige bandieten zijn voor Leo verdwenen, en ook in hetzelfde bed slapen wil hij niet meer. In de plaats daarvan begint hij met ijshockey en volgt hij liever de gesprekken van de andere jongens over voetbal. Remi is gekwetst en weet met zijn verdriet geen blijf. De jongens raken zelfs slaags en ze vervreemden nog verder. En dan gebeurt er iets dat hen voorgoed uit elkaar drijft. Vanaf dan volgen we vooral hoe Leo omgaat met de afwezigheid van Remi.

Vriendschap op zijn breekbaarst

Op zijn 31ste is Lukas Dhont al een unieke stem in het Belgische filmlandschap. Hij onderscheidt zich vooral met de manier waarop hij scènes opbouwt, samen met cinematograaf Frank van den Eeden en co-scenarist Angelo Tijssens. Lange close-upshots van de personages, vaak rechtstreeks in hun gezichtsveld, laten hen meer zeggen dan dialogen. Meer nog: langere gesprekken komen vooral voor in de banalere momenten, zoals de Nederlandse les of hockeytraining.

Op de cruciale momenten in Close spreekt vooral de stilte en de impact van een blik of leegte, zoals het beeld van een beschadigde deur of de betekenis van een aarzeling bij Leo’s moeder. De overgangen tussen scènes zijn vaak erg abrupt, en de muziek van Valentin Hadjadj werkt ook niet te veel op de emoties. Daardoor heb je bijna geen tijd om in een emotie te blijven hangen. Zo vermijdt de film de sentimentele laag die veel (Amerikaanse) drama’s op zulke verhalen leggen en overheerst vooral empathie.

Dat zoiets ook werkt, is zeker en vast ook te danken aan de cast die Dhont verzameld heeft. Eden Dambrine en Gustav De Waele acteren heel open en naturel. Dambrine wordt daarbij geholpen door zijn grote groene ogen en bijna engelachtig gezicht, die bijna in tegenstelling staan met de masculiene wereld waarin hij zich wil begeven. Close is zonder twijfel een aanklacht tegen schadelijke beelden van mannelijkheid en de onbewuste vooroordelen die kinderen nog altijd meegegeven worden. Leo en Remi verliezen hier hun onschuld en elkaar omdat een hechte, tedere vriendschap tussen twee jongens nog te veel een uitzondering is dan de regel.

Tegelijk biedt Close ook tegengas, door de mooie relatie tussen Leo en zijn oudere broer Charlie (Igor Van Dessel). Ook de vaders van Leo (Marc Weiss) en Remi (Kevin Janssens in een aangename bijrol) tonen kwetsbaarheid aan hun zonen. Die zachte invloed krijgen ze ook van hun moeders. Léa Drucker (War of the Worlds) en Emilie Duquenne doen het maximale met de schermtijd die ze krijgen.

Verantwoordelijkheid

De schaarste aan dialogen laat veel ruimte voor interpretatie in Close. De kijker kan zijn eigen verhaal makkelijker aan de personages linken als alles niet voorgekauwd worden. Wat vooral bijblijft, is hoe moeilijk het eigenlijk is om een jonge tiener te zijn. Hoe kan je opgroeien en fouten maken als die fouten ook serieuze gevolgen kunnen hebben voor anderen? Is daar überhaupt nog ruimte voor? Vooral ouders dragen hierbij een verantwoordelijkheid, want kinderen leren vooral van hen. Vrienden die je laten vallen, kunnen je tekenen voor de rest van je leven, net als stereotiepe denkbeelden die je van jongs af aan om de oren geslingerd krijgt. Maar ook het besef dat je iemand diep gekwetst hebt, blijft bij je. In dat alles moeten jongeren zoeken wie ze zijn of willen zijn. Hen daarin ondersteunen en begeleiden is dus van levensbelang.

Door de jongens van elkaar te scheiden, gaat de film wel nog complexere vragen en situaties uit de weg. We zien Leo zijn beslissingen niet doorgronden of zich ervoor verantwoorden. Hoe Remi dat beleefde, beleven we niet echt vanuit zijn perspectief. Dhont slaat zo niet echt een andere weg in, en dat is wel jammer en wellicht ook voer voor discussie. Maar wat hij wel doet, pakt hij gevoelig aan. Het levert een film op die je sowieso ontroert en je zelf even het zwijgen oplegt.

bron: www.geekster.be