Gay Vrienden Club

Een boek van Meindert Fennema over de Rotterdamse maritieme geschiedenis, én over de gayscene in de jaren ‘60, klinkt veelbelovend. ‘Happy Ship Rotterdam’, met de ondertitel ‘In 79 dagen de wereld rond’ neemt je mee op een reis rond de wereld op het cruiseschip SS Rotterdam, destijds het vlaggenschip van de Holland-Amerika Lijn (HAL). Hoewel Fennema, net als in zijn roman Het Slachthuis (2013), gebruikmaakt van het alter ego Jelle Veenstra, putte Meindert voor het boek uit zijn persoonlijke ervaring. Als 18-jarige monsterde hij in 1964 aan op het schip, en voer als medewerker ‘In de Algemene Dienst’ de wereld rond.

Het boek leest als een spannend reisverhaal. Jelle is een ietwat naïeve jongen die op het schip in een hele nieuwe wereld terecht komt. Het personeel aan boord is een bonte verzameling mensen, van allerlei culturele achtergronden, waaronder een strikte hiërarchie heerst. De nieuwsgierige Jelle komt er al snel achter dat je buiten de gebaande paden begeven niet op prijs gesteld wordt op het schip. Omgaan met de gasten buiten werktijd, is helemaal uit den boze. De meeste aansluiting vindt Jelle bij de medewerkers die in de nachtdienst werken, en die bijna zonder uitzondering homo blijken te zijn. Zonder vrouw en kinderen die thuis op hen wachten blijken zij heel geschikt voor het werken op het schip, en daardoor is het werk populair onder homoseksuelen. Met name met nachttelefonist Remy, meer wereldwijs en belezen dan Jelle zelf, krijgt Jelle een bijzondere band.

Naast het beeld van de homowereld in de jaren ’60 geeft ook de rest van het boek een goed beeld van hoe de wereld er uitzag in de jaren ’60. De invloed van het kolonialisme is op veel van de plekken waar het schip aanmeert nog duidelijk te merken. Jelle leest tijdens zijn reis het boek van Jules Verne (De reis om de wereld in tachtig dagen) en vergelijkt zijn ervaringen met hoe Verne’s hoofdpersoon Phileas Fogg in 1873 de wereld zag. In het boek komt goed naar voren hoe sterk de wereld veranderde tussen de reis van Fogg en de reis van Jelle, maar ook hoe anders de wereld er nu uitziet dan in de jaren ’60.

Het boek boeit van begin tot einde. De beeldende manier van schrijven van Fennema zorgt ervoor dat het een ideaal boek is om tijdens de winter te lezen, een mooi moment om even weg te dromen bij warmere oorden. Na afloop was ik vooral benieuwd hoeveel van het boek fictie is en hoeveel van het boek de directe herinneringen van Meindert zijn. Daarover hadden we even contact :

Meindert, hoe komt een 18-jarige jongeman uit Friesland terecht op de SS Rotterdam?

Het was ongeveer zoals beschreven staat in mijn boek. Ik had in Engeland in de zomer als tuinman gewerkt. Zeer tot mijn genoegen. Toen ik terugkwam wilde ik niet studeren. Ik moest dus wat anders. Mijn oudere broer had op de Statendam gevaren, dus ik dacht laat ik eens bij de HAL informeren of ik aan kan monsteren. Ik had geen idee van het zeemansleven.

Waren er in werkelijkheid zoveel homoseksuelen op het schip? Hoe werd daar tegenaan gekeken in de jaren 60; kon men aan boord openlijk homoseksueel zijn?

Jazeker, een deel van het personeel was homoseksueel. Men wist dat van elkaar en hoewel de gay scene zich niet openlijk als gay afficheerde, werd het getolereerd aan boord. Mijn bezoek aan de Stonewall Inn is verzonnen. Ik ben daar zelf nooit geweest. Ik vond New York namelijk bijzonder onaangenaam.

Wat heeft achteraf de meeste indruk op je gemaakt en wat heeft die ervaring je gebracht in je leven na de tijd op zee?

De meeste indruk maakte toch wel de homoscene aan boord. Ik voelde me daarin veel veiliger dan in het hetero zeemansleven. Later heb ik met Remy ook nog een korte affaire gehad. Maar toen studeerde ik al. Jelle's contacten met Mrs Goldstein waren ook levensecht, al is zij het in het boek neergezet met een literaire overdrijving. Zij hebben ook veel indruk gemaakt.

Na het artikel ook zin gekregen om dit boek te lezen? Nog op zoek naar een origineel Rotterdams cadeau voor de feestdagen? Happy Ship Rotterdam is te koop via alle gebruikelijke verkoopkanalen of rechtsreeks via Uitgeverij Prometheus (https://uitgeverijprometheus.nl/boeken/happy-ship-rotterdam-paperback/)

bron: www.gayrotterdam.nl